Η αγιογραφία ως είδος ζωγραφικής έχει να επιδείξει αληθινά αριστουργήματα στον χώρο της τέχνης. Η αγιογραφία είναι η τέχνη απεικόνισης ιερών προσώπων σε μία πολύ ιδιαίτερη υπερβατική ζωγραφική γλώσσα που αποπνέει γαλήνη, καθαρότητα και ιερότητα. Σκοπός της αγιογραφίας είναι η κατάνυξη και η συγκίνηση. Η μεταμόρφωση των σχημάτων, η αντινατουραλιστική γκάμα αλλά και η απουσία προοπτικής δηλώνουν μία μεταφυσική και πνευματική πραγματικότητα, η οποία ωστόσο δεν έχει πλήρως αποδεσμευτεί από το φυσικό αφού διατηρεί την αναπαραστατικότητα των εικονιζόμενων προσώπων.

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να καθοδηγήσουμε όσους αγαπούν το είδος να δημιουργήσουν τις δικές τους εικόνες και να γνωρίσουν τα υλικά.

 

Τα υλικά της αγιογραφίας και τα μυστικά τους:

 

Χρώματα αγιογραφίας

Τα χρώματα της αγιογραφίας θα τα βρούμε σε σκόνη και σε πολλές αποχρώσεις. Για την εκτέλεση του έργου θα ανακατευτούν με μια κολλητική ουσία. Ένας τρόπος είναι η ανάμειξη με κρόκο αβγού και ξίδι. Διαχωρίζουμε τον κρόκο του αβγού από το ασπράδι και αφαιρούμε τη μεμβράνη. Ενώνουμε ένα μέρος αβγού με ένα μέρος ξιδιού, προσθέτουμε χρώμα και το ανακατεύουμε. Αυτή αποτελεί την πιο παραδοσιακή μέθοδο δημιουργίας του χρώματος.

Ένας άλλος τρόπος είναι να ανακατέψουμε τα χρώματα σε σκόνη με κόλλα αγιογραφίας. Ανάλογα με το πόσο καλυπτικό θέλουμε το χρώμα, προσθέτουμε και σκόνη. Δοκιμάζουμε την καλυπτικότητα του χρώματος πάνω σε μια εφημερίδα. Αν καλύπτει τα γράμματα, σημαίνει ότι είναι καλυπτικό. Αν θέλουμε να κάνουμε χρώματα λαζούρες (σχεδόν διάφανα βάζουμε λιγότερο χρώμα.

 

Ανακαλύψτε την ιστορία τους
 



Μixion – υλικό για την επικόλληση του χρυσού

Θα το βρούμε σε τρεις εκδοχές, ανάλογα με τον χρόνο πήξης του: του τετάρτου (μιξίον νερού), του τρίωρου και του δωδεκάωρου.
 


Χρυσός


Σύμφωνα με την παράδοση, οι εικόνες έχουν χρυσό φόντο. Ο χρυσός, ως πολύτιμο μέταλλο, δεν οξειδώνεται στον χρόνο και παραμένει λαμπερός και σταθερός. Τον βρίσκουμε σε λεπτά φύλλα διαφόρων καρατίων – τα καράτια καθορίζουν το χρώμα. Είναι κολλημένα σε ειδικό χαρτί για την τεχνική του κολλητού χρυσού και ελεύθερα για την τεχνική του στιλβωτού χρυσού. Επίσης, υπάρχουν και φύλλα ασημιού, αλλά και μπρουντζίνες (ημί- χρυσος).
 


Χρυσοκονδυλιά


Η Χρυσοκονδυλιά είναι μια έτοιμη προς χρήση σύνθεση από γνήσια σκόνη χρυσού και αραβικό κόμμι. Μπορεί να εφαρμοστεί στην επιφάνεια της επιχρύσωσης χρησιμοποιώντας ένα λεπτό πινέλο βρεγμένο με νερό, ακριβώς όπως μια ακουαρέλα. Διαλύεται με χολή βοδιού για λεπτές γραμμές ή για να κάνουμε το φωτοστέφανο.
 


Γομαλάκα


Χρησιμοποιείται ως μονωτικό(κλείνει τους πόρους του ξύλου), ως υπόστρωμα κατά το χρύσωμα, αλλά και σαν βερνίκι. Διαλύεται με καθαρό οινόπνευμα 98% σε αναλογία 1 μέρος γομαλάκα προς 2 ή 3 μέρη οινοπνεύματος. Ρίχνουμε τις νιφάδες Γομαλάκας σε μπωλ με το καθαρό οινόπνευμα και τις αφήνουμε για 24 ώρες έως ότου διαλυθούν.Ανακατεύουμε περιστασιακά, προκειμένου να επιταχύνουμε τη διαδικασία διάλυσης των νιφάδων. Πριν χρησιμοποιηθεί το μείγμα, φροντίζουμε να φιλτραριστεί προκειμένου να μην εισχωρήσουν στερεά σώματα και αδιάλυτα μέρη γομαλάκας.


Ξύλο αγιογραφίας


Το ξύλο (η επιφάνεια πάνω στην ο- ποία θα δουλέψουμε) έχει υποστεί ειδική χειροποίητη επεξεργασία, έχει περαστεί με πολλαπλές επιστρώσεις ειδικού ασταριού και η επιφάνεια του είναι πλέον εντελώς λεία και ομοιόμορφη, κατάλληλη για να ξεκινήσετε την δημιουργία της εικόνας. Τα κατεργασμένα ξύλα που είναι κατάλληλα για να αποτελέσουν ζωγραφικές επιφάνειες είναι τα κόντρα πλακέ θαλάσσης, τα οποία δεν επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες, δεν πετσικάρουν και διατηρούν το σχήμα τους στο πέρασμα του χρόνου.



Πινέλα


Τα πινέλα της αγιογραφίας είναι συνήθως μαλακά, με μακριά φυσική τρίχα από κάστορα. Χρησιμοποιούνται και αυτά με την συνθετική τρίχα. Τα πιο κατάλληλα νούμερα είναι 2, 4, 6, 8 και 12.


Βερνίκια αγιογραφίας

Διατίθενται σε ματ, σατινέ και γυαλιστερά. Τα χρησιμοποιούμε για προστασία,αφού ολοκληρώσουμε την εικόνα μας.
 


Βοηθητικά εργαλεία

 

- Επιτραπέζιο καβαλέτο

- Βέργα - στήριγμα ζωγραφικής

- Ψιλό γυαλόχαρτο

- Παλέτα Αβγοθήκη

- Διαβήτης



Διαδικασία αγιογράφησης
 

 

  • Επιλογή κατάλληλων ξύλινων επιφανειών


Πολύ σημαντικό στοιχείο στη ζωγραφική των εικόνων είναι η σωστή επιλογή του ξύλου. Καταλληλότερο θεωρείται το φυσικό ξύλο ή το κατεργασμένο. Τα ξύλα που είναι κατάλληλα για να αποτελέσουν ζωγραφικές επιφάνειες είναι από δέντρα χαμηλής περιεκτικότητας σε ρητίνη, όπως η φλαμουριά, η λεύκα, η βελανιδιά και η καστανιά. Ξύλα από δέντρα υψηλής περιεκτικότητας σε ρητίνη, όπως το πεύκο, το κυπαρίσσι και το έλατο, θεωρούνται ακατάλληλα διότι παρουσιάζουν μεγαλύτερες αλλοιώσεις. Τα κατεργασμένα ξύλα που είναι κατάλληλα για να αποτελέσουν ζωγραφικές επιφάνειες είναι το κόντρα πλακέ θαλάσσης, το οποίο δεν επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες.
 

  • Αντιγραφή εικόνας


Για να μπορέσουμε να μεταφέρουμε τη μορφή που θέλουμε να αγιογραφήσουμε θα πρέπει αρχικά να φωτοτυπήσουμε την πρωτότυπη εικόνα. Περνάμε το πίσω μέρος της φωτοτυπίας με ένα πανί και με χρώμα χονδροκόκκινο. Κεντράρουμε τη φωτοτυπία μας στο ξύλο που ετοιμάσαμε και αντιγράφουμε με ένα μολύβι όλες τις κύριες γραμμές του πρωτότυπου. Έτσι έχουμε σε σκίτσο την εικόνα που σκοπεύουμε να αγιογραφήσουμε.
 

  • Προετοιμασία της αβγοτέμπερας και χρύσωμα


Αφού μεταφέραμε το σχέδιο της εικόνας στην προετοιμασμένη επιφάνεια και προτού ξεκινήσουμε την αγιογράφηση, θα πρέπει να κατασκευάσουμε τα χρώματα. Αφού ολοκληρώσουμε την παρασκευή της αβγοτέμπερας και προτού ξεκινήσουμε το χρώμα, θα πρέπει να καλύψουμε το φόντο της εικόνας μας με φύλλο χρυσού - το φόντο κατέχει συνήθως τη θέση του ουρανού και των στεφάνων. Χρυσό επίσης μπορεί να υπάρχει σε ωμοφόρια, σε πετραχήλια, σε ευαγγέλια ως χρυσές ανταύγειες, ως λάμψη σε φτε ρούγες και ως ερμηνεία της φοράς του φωτός σε χρυσούς χιτώνες.

 

  • Σχεδιασμός φωτοστέφανου


Αφού ολοκληρώσουμε τις διαδικασίες του χρυσώματος και προτού περάσουμε στο χρώμα, πρέπει να κατασκευάσουμε το φωτοστέφανο. Για να πετύχουμε τέλειο κύκλο γύρω από το πρόσωπο και πάνω στο χρυσό φόντο, θα χρησιμοποιήσουμε τον γραμμοσύρτη (ανταλλακτικό του διαβήτη για το χρώμα). Στο κέντρο του κύκλου τοποθετούμε το αιχμηρό μέρος του διαβήτη και ανοίγοντας το άλλο σκέλος που έχει τον γραμμοσύρτη, ελέγχουμε την απόσταση έτσι ώστε να απέχει εξίσου από τα τρία σημεία. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια ενός μικρού πινέλου βάζουμε στον γραμμοσύρτη νερουλό χρώμα και σχηματίζουμε προσεκτικά την περιφέρεια του φωτοστέφανου.
 

  • Χρώμα


Είναι η ώρα για να περάσουμε στο χρώμα. Προπλάθουμε αρχικά το πρόσωπο και το ένδυμα με τον προπλασμό της επιλογής μας. Προπλασμό ονομάζουμε το χρώμα με το οποίο γεμίζουμε κάθε ζωγραφική επιφάνεια. Αποτελεί τη χρωματική βάση πάνω στην οποία θα εργαστούμε προσθέτοντας τους ανοιχτότερους τόνους. Η απόχρωση του προπλασμού πρέπει να είναι ενιαία και μονοτονική. Αφού προπλάσουμε το πρόσωπο, ετοιμάζουμε ένα αραιό χρώμα με λίγη ψημένη σιένα και σχηματίζουμε το περίγραμμα του προσώπου, τα μάτια (βλέφαρα, φρύδια, ίριδα), τη μύτη από το μέρος που σκιάζεται, το στόμα, το εσωτερικό των αυτιών κτλ. Αυτή η σχεδίαση θα πρέπει να είναι πιο έντονη από ό,τι στα μέρη όπου σκιάζεται το πρόσωπο. Το χρώμα στα πρόσωπα και στα γυμνά μέλη των σωμάτων αποδίδεται με το σάρκωμα, το οποίο επιτυγχάνεται με τη μείξη λευκού, ώχρας και χονδροκόκκινου. Για να αναδείξουμε το ανάγλυφο των προσώπων χρησιμοποιούμε τρεις διαδοχικούς τόνους, προσθέτοντας λευκό στο αρχικό χρώμα. Στη συνέχεια τοποθετούμε τον γλυκασμό (ο ενδιάμεσος τόνος ανάμεσα στον προπλασμό και το ρόδινο φως των σαρκωμάτων, προκειμένου η διαδοχή των τόνων και των χρωμάτων να είναι απαλή). Η απόχρωση αυτή είναι λίγο φωτεινότερη από του προπλασμού και καθορίζει τα όρια εντός των οποίων θα κινηθεί ο φωτισμός.
 

  • Βερνίκι

Όταν η εικόνα έχει ολοκληρωθεί, εκκρεμεί το βερνίκωμα της, το οποίο κρίνεται απαραίτητο τόσο για την προστασία όσο και για τη λάμψη των χρωμάτων. Για να βερνικωθεί η εικόνα πρέπει τα χρώματα να στεγνώσουν καλά, μία διαδικασία που μπορεί να απαιτεί ένα διάστημα μερικών μηνών. Μετά την πάροδο τους, μπορούμε να βερνικώσουμε την εικόνα, διαλέγοντας μεταξύ ενός ματ, ενός σατινέ ή ενός γυαλιστερού βερνικιού, αναλόγως των προτιμήσεών μας.